Granice psychologiczne- Być strażnikiem samego siebie!

Straznik samego siebie

Granice osobiste to przestrzeń oddzielająca nas od świata i innych ludzi. Służą nam głównie do określenia siebie oraz ochrony przed intruzywnym zachowaniem innych. Dzięki świadomości własnych granic, jesteśmy w stanie respektować czyjeś granice, czujemy się bezpieczni, szanowani i stanowiący o sobie.

Granice osobiste można przekroczyć zarówno pod względem fizycznym, emocjonalnym jak i psychicznym. Zdecydowanie łatwiej jest nam się obronić, gdy atakowana jest nasza przestrzeń fizyczna, a o wiele trudniej, gdy chodzi o przestrzeń psychiczną. Przykłady przekraczania granic psychologicznych to np. : sprawdzanie naszej prywatnej korespondencji; agresja słowna; zadawanie niedyskretnych pytań lub ujawnianie osobistych informacji na nasz temat, mimo tego, że nie wyraziliśmy na to zgody; wymuszanie na nas działań, na które nie mamy ochoty; przerywanie, niedopuszczanie do zdania; diagnozowanie, czyli interpretowanie naszych zachowań przez pryzmat cech osobowości; przytłaczanie swoimi problemami – traktowanie jak „worek na smutki”, opowiadanie o swoich problemach, historiach życiowych, anegdotach bez troski o nasze emocje.

Zaznaczanie swoich granic i ich obrona często przejawia się w reakcjach, podkreślających naszą podmiotowość i wolę : „(Ja) Nie zgadzam się”, „ (Ja) Chcę, żebyś…”. „Źle się z tym czuje…”.

Co się dzieje, gdy nie stawiamy innym granic?

  • Czujemy się skrzywdzeni, nieszczęśliwi, wykorzystani;
  • Wchodzimy w rolę ofiary, mamy poczucie zagrożenia;
  • Zgadzamy się na rzeczy, których nie chcemy;
  • Trudno nam zbudować szczere relacje z innymi.

Pozwalanie na przekraczanie naszych granic niesie ze sobą duże koszty, jednocześnie nie jest to łatwe zadanie. Wymaga od nas konfrontacji z własnymi emocjami i emocjami drugiej strony.

Dlaczego trudno nam stawiać granice?

  • Obawiamy się, że kogoś urazimy;
  • Obawiamy się odrzucenia;
  • Nie chcemy być odebrani jako nadwrażliwi czy przeciwnie zadufani w sobie;
  • Nie jesteśmy pewni czy mamy rację, być może przesadzamy;
  • Mamy bolesne doświadczenia z tym związane.

Może zdarzyć się tak, że w momencie, gdy powiemy „To, co robisz nie podoba mi się”, czy „Nie chce, żebyś zwracała się do mnie w taki sposób”, ktoś może się obrazić, zezłościć, Jednocześnie dajemy w ten sposób sygnał światu, że posiadamy własną przestrzeń, na której obowiązują określone zasady. Nie bronienie własnych granic zachęca do dalszego ich atakowania, w dalszej perspektywie może prowadzić do przemocy w stosunku do nas.

Dlaczego warto bronić swoich granic?

  • Dajemy innym jasno znać, jakie zachowanie jest dla nas w porządku, a jakie nie – często zdarza się, że ludzie nie wiedzą, że przekraczają nasze granice;
  • Chronimy własną niezależność i wrażliwość przed intruzywnym czy agresywnym zachowaniem innych;
  • Gdy sami jasno określamy swoje granice, jednocześnie bardziej respektujemy granice innych;
  • Szanujemy własne emocje i potrzeby;
  • Jesteśmy w zgodzie ze sobą;
  • Budujemy szczere relacje z ludźmi;
  • Czujemy się spokojniejsi, co również pozwala nam być życzliwszym i bardziej wyrozumiałym dla innych.

Pierwszym krokiem w procesie dbania o swoje granice, jest ich poznanie. Warto odpowiedzieć sobie na pytania: gdzie leżą moje granice? Czy inni je zauważają i szanują? Komu pozwalam je przekraczać i z jakich powodów? W których miejscach moje granice wymagają wzmocnienia? A gdzie być może są zbyt sztywne i powodują oddalenie od ludzi?

Poczucie naszych psychologicznych granic i zdolność ich obronienia nie jest tylko kwestią naszych świadomych decyzji. Nasz stosunek do własnych granic kształtuje się na podstawie życiowych doświadczeń i relacji z ważnymi dla nas osobami. Czasem, aby skutecznie bronić własnych granic, nie wystarczy refleksja nad własnym zachowaniem, a potrzebna jest głębsza praca nad sobą. Być może wtedy jest dobry moment, aby zdecydować się na psychoterapię.

Lidia Karczmarz

psycholog, psychoterapeuta