Decyzja o podjęciu psychoterapii to zwykle trudna i stresująca chwila. Kiedy już pojawi się pewność: „Tak, psychoterapia jest mi potrzebna!”, w ślad za nią idzie wątpliwość; „Ale do kogo?”. Lista dostępnych specjalistów jest dość długa. Jak odróżnić, któremu terapeucie można zaufać, i jak dobrze wybrać dla siebie? Oto kilka wskazówek, czym obiektywnie należy się kierować.

Wykształcenie

Dobry psychoterapeuta musi posiadać odpowiednie przygotowanie do zawodu. Najważniejszą sprawą jest ukończenie całościowego szkolenia psychoterapeutycznego. Szkolenie powinno posiadać akredytację Polskiego Towarzystwa Psychologicznego lub Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego i trwać 4 lata lub dłużej. Dlaczego ukończenie akredytowanego szkolenia jest takie ważne? W jego trakcie psychoterapeuci zyskują cenną wiedzę i umiejętności konieczne do pomocy osobom z trudnościami. Przechodzą również własną psychoterapię treningową. To doświadczenie pozwala psychoterapeucie przepracować swoje trudności, rozwinąć się w umiejętności budowania kontaktu i zrozumienia drugiego człowieka. Przejście własnej psychoterapii w ramach szkolenia w pewien sposób zabezpiecza i pacjenta i psychoterapeutą, aby proces terapii był skoncentrowany na rozwiązywaniu problemów pacjenta.

Akredytacja szkolenia przez Polskie Towarzystwo Psychiatryczne lub Psychologiczne to pewien rodzaj gwarancji, że program szkolenia zawiera wszystkie niezbędne elementy przygotowujące do dobrej pracy. Akredytowane szkolenie zapewnia wiedzę z różnych podejść psychoterapeutycznych, a nie tylko tego, w którym specjalizuje się dane szkolenie a potem psychoterapeuta.

Superwizja

Superwizja to rodzaj „nadzoru” jakiemu podlega psychoterapeuta. Mówiąc ściślej – w czasie superwizji psychoterapeuta omawia z superwizorem swoją pracę z pacjentami. Porusza zarówno przebieg sesji, tematy i problematykę omawianą przez pacjenta, jak i kwestię własnych odczuć i pojawiających się trudnościach. Zadaniem superwizora jest wsparcie psychoterapeuty w rozumieniu pacjenta a także skorygowanie, jeśli w jakimś aspekcie jest to konieczne. Z punktu widzenia pacjenta poddawanie się superwizji przez psychoterapeutę może dawać większe poczucie bezpieczeństwa. Można powiedzieć, że dzięki poddawaniu się superwizji, w pomoc pacjentowi zaangażowany jest jeszcze jeden psychoterapeuta-superwizor, dodatkowo wyszkolony. Psychoterapeuta ma obowiązek na prośbę pacjenta podać nazwisko swojego superwizora.

Zasady i granice

Bez względu na reprezentowane podejście, psychoterapeuta powinien wyznaczyć i przestrzegać jasnych zasad w swojej pracy. Dla pacjenta od początku powinno wyć jasnym, jakie są zasady finansowania sesji terapeutycznych: czy koszty pokrywa NFZ lub inna instytucja, a jeśli nie to jaka jest cena psychoterapii. Jak często będą sesje, ile będą trwać, na czym polegać będzie praca psychoterapeutyczna, czego terapeuta wymaga od pacjenta. W różnych podejściach w odmienny sposób reguluje się sprawę tego, na ile terapeuta może odwoływać się do własnych doświadczeń pracując z pacjentem. Jedno jest pewne we wszystkich podejściach – psychoterapia zawsze ma służyć pacjentowi a nie terapeucie do rozwiązywania własnych trudności czy szukania pomocy u pacjenta. Psychoterapeucie nie wolno opowiadać o swoim życiu osobistym pacjentowi w celu „wygadania się” czy uzyskania wsparcia emocjonalnego od pacjenta. Nie wolno mu również wchodzić w sytuację zależności od pacjenta (np. pożyczać od niego pieniędzy, używać znajomości z pacjentem dla osobistych korzyści takich jak przyspieszenie wizyty u lekarza itp.). Niedopuszczalne jest budowanie relacji romantycznych między terapeutą a pacjentem ani w trakcie terapii, ani po jej zakończeniu.

Tajemnica zawodowa

Psychoterapeuta jest zobowiązany do utrzymania w tajemnicy wszystkich informacji na temat pacjenta. Oznacza to, że nie może nikomu ujawniać ani faktu, że pacjent uczęszcza na psychoterapię, ani treści, które są poruszane w czasie sesji. Jest to ważne o tyle, że tajemnica ta dotyczy również rodziny pacjenta. Współmałżonkowie ani inny członkowie rodziny nie mogą być informowani np. na temat rodzaju zaburzeń, z jakich leczy się pacjent. Jedynie w sytuacji, w której poważnie zagrożone jest życie lub zdrowie pacjenta lub innej osoby, psychoterapeuta ma możliwość uchylenia tajemnicy zawodowej w takim zakresie, który jest koniczny do ratowania danej osoby.

Przynależność do środowiska

Dobrze, aby terapeuta nie działała w zupełnym odosobnieniu. Przynależność psychoterapeuty do organizacji zawodowych jest nie tylko wyznacznikiem pewnych standardów, które terapeuta na siebie nakłada wybierając środowisko. Towarzystwa, stowarzyszenia i inne organizacje zawodowe wymagają od psychoterapeutów przestrzegania kodeksów etycznych oraz uznanych sposobów prowadzenia psychoterapii. Są również miejscem, do którego może zwrócić się pacjent, jeśli miałby poważne wątpliwości co do sposobu pracy psychoterapeuty. Zwykle funkcjonują w nich sądy koleżeńskie, które mogą rozpatrywać skargi na prace psychoterapeuty. Dzięki nim zarówno pacjenci mogą czuć się bardziej bezpieczni, że w razie poczucia krzywdy mają gdzie zwrócić ze skargą, jak i terapeuci, aby bronić się przed niesłusznymi oskarżeniami.

Wybór psychoterapeuty to decyzja, którą trzeba dobrze przemyśleć. Warto wybrać osobę, która spełnia określone standardy. Dlaczego? Bo w procesie psychoterapii przychodzą kryzysy. Przychodzi również złość na psychoterapeutę, kiedy pojawiają się tematy, których pacjent wolałby uniknąć, czy konfrontuje się on z nieakceptowanymi częściami siebie. W takich sytuacjach pierwszym odruchem może być atak na kompetencje psychoterapeuty. Jeśli dobrze przemyślimy decyzję, do kogo i gdzie chcemy się udać, łatwiej może być przeżyć ten kryzys i wytrwać w terapii do końca.

Anna Wojciechowska